Những điều bạn cần biết khi thiết kế chiếu sáng trong phòng mổ

Để hiểu rõ hơn về các yêu cầu về chiếu sáng trong phòng mổ, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về thiết kế chiếu sáng thông qua thông tin cung cấp bởi Đèn phòng sạch VCR trong bài viết này nhé.

1. Lựa chọn nguồn sáng, độ sáng cho phòng mổ

Theo các tiêu chuẩn, chiếu sáng tổng thể trong phòng mổ cần đạt ít nhất 500lx về độ rọi ngang. Trong trường hợp của bệnh viện mới, chúng ta nên xem xét việc sử dụng mức độ chiếu sáng từ 750-1500 lx để đảm bảo hiệu suất tối ưu. Đồng thời, độ rọi dọc không nên ít hơn một nửa so với độ rọi ngang.

Do yêu cầu về độ rọi cao của ánh sáng chung trong phòng mổ, việc lắp đặt đèn thường gặp hạn chế do các yếu tố như vị trí và số lượng cửa cấp gió (HEPA Box) cũng như các thiết bị khác. Điều này đặt ra thách thức cần phải giải quyết để đảm bảo đạt được độ rọi theo quy định, đồng thời giảm thiểu số lượng đèn một cách hợp lý.

Trong các điều kiện cho phép và cân nhắc đến yêu cầu tiết kiệm năng lượng của hệ thống điều hòa không khí trong phòng mổ, việc giảm nhiệt lượng tỏa ra từ bóng đèn là quan trọng. Do đó, sử dụng nguồn sáng LED với đặc tính tỏa nhiệt thấp là sự lựa chọn tối ưu. Đèn LED, với ánh sáng lạnh, giữ cho nhiệt độ trong phòng ổn định, đồng thời giảm thiểu sự không thoải mái cho bệnh nhân và giảm tiêu thụ năng lượng của hệ thống không khí.

Nhiệt độ màu của ánh sáng chung trong phòng mổ nên gần với ánh sáng tự nhiên, tốt nhất là trong khoảng 4000-5000K và chỉ số hoàn màu thường là Ra≥90.

Để duy trì môi trường ánh sáng ổn định trong phòng mổ, cần tránh ánh sáng trực tiếp bằng cách hướng phòng về phía Bắc và sử dụng kính màu để điều chỉnh ánh sáng nhân tạo. Ánh sáng nhân tạo trong phòng mổ được phân chia thành các loại như chiếu sáng chung, chiếu sáng bàn mổ, chiếu sáng cho người xem phim chụp, chiếu sáng tín hiệu, …

2. Giảm ô nhiễm điện từ và quang mạch trong chiếu sáng phòng mổ

Chấn lưu điện từ có nên sử dụng hay không?

Không khuyến khích việc sử dụng chấn lưu điện từ truyền thống cho chiếu sáng chung trong phòng mổ. Khi bác sĩ làm việc với cường độ cao dưới nguồn sáng liên tục thay đổi, hệ thống thị giác cần liên tục điều chỉnh kích thước của đồng tử mắt để đảm bảo sự ổn định của độ chiếu sáng của võng mạc và độ rõ nét của hình ảnh. Việc sử dụng chấn lưu điện từ truyền thống trong thời gian dài có thể làm cho cơ vòng đồng tử mệt mỏi do hoạt động quá sức, không chỉ ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc mà còn có thể gây tổn hại cho thị lực của bác sĩ.

Chấn lưu điện từ truyền thống cũng có nhược điểm như: tiêu thụ nhiều điện năng và hệ số công suất thấp, dẫn đến hiệu suất phát sáng của đèn sử dụng chúng cũng giảm đi. Do đó, cần xem xét các giải pháp khác như sử dụng công nghệ chiếu sáng hiện đại và thiết bị chống ô nhiễm điện từ để đảm bảo môi trường ánh sáng an toàn và ổn định trong phòng mổ.

Nên sử dụng chấn lưu điện tử không?

Chấn lưu điện tử đại diện cho một loại chấn lưu tiên tiến, sử dụng công nghệ cao cấp hơn. Thiết bị này áp dụng linh kiện điện tử để điều chỉnh điện áp mà bóng đèn nhận được. Trong mạch chấn lưu điện tử, mặc dù vẫn sử dụng cuộn dây, nhưng chúng nhỏ gọn hơn đáng kể so với chấn lưu điện từ.

Với tần số nguồn được tăng lên đáng kể lên đến 55 kHz, thậm chí có thể lên đến 80 kHz và tần số siêu âm đạt 100 kHz, tần số nhấp nháy của đèn sẽ tăng lên trong khu vực mà mắt người không cảm nhận được, từ đó giảm thiểu hiệu ứng nhấp nháy. Đồng thời, chấn lưu điện tử loại bỏ hoàn toàn hiện tượng nhiễu, giảm tiêu thụ điện năng và cải thiện hệ số công suất của đèn. Sự chuyển đổi này mang lại nhiều lợi ích, đảm bảo một môi trường chiếu sáng ổn định và an toàn trong phòng mổ.

Một dạng chấn lưu điện tử

Chấn lưu điện tử được biết đến với khả năng khởi động mạnh dưới điện áp thấp và mang lại nhiều ưu điểm lớn. Tuy nhiên, tiếc rằng tần số siêu cao của loại chấn lưu này cũng gây ra một tác dụng bất lợi khác, đó là dao động tần số cao có thể tạo nhiễu điện từ. Điều này có nghĩa là với tần số nguồn càng cao, hiện tượng bức xạ điện từ càng trở nên nghiêm trọng. Trong ngữ cảnh của công nghệ y tế đương đại, sự sử dụng ngày càng nhiều của thiết bị y tế điện tử trong phòng mổ đặt ra vấn đề về nhiễu điện từ của các chấn lưu điện tử, có thể ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các thiết bị và có thể tạo ra nguy cơ an toàn do nhiễu điện từ.

Phương án xử lý

Tóm lại, để giải quyết cả 2 vấn đề này, việc sử dụng đèn LED là một giải pháp hiệu quả. Vì cách hoạt động của đèn LED phụ thuộc vào bộ nguồn nằm ở bên ngoài hoặc tích hợp bên trong, nó không yêu cầu sự sử dụng chấn lưu, từ đó giải quyết một cách hiệu quả vấn đề nhấp nháy. Đèn LED chất lượng cao gần như không có hiện tượng nhấp nháy. Hơn nữa, việc sử dụng nguồn điện cách ly cao cấp cũng có thể giảm thiểu nhiễu điện từ của đèn, bảo vệ các thiết bị chính xác và kéo dài tuổi thọ của chúng.

3. Lựa chọn, lắp đặt và phương pháp điều khiển, kiểm soát đèn trong phòng mổ

Để ngăn chặn sự tích tụ của vi khuẩn và bụi bẩn, đồng thời duy trì môi trường làm việc sạch sẽ, quá trình lựa chọn và lắp đặt thiết bị chiếu sáng trong phòng mổ đóng vai trò quan trọng. Các yêu cầu cụ thể cần được xem xét như sau:

Hình dáng bên ngoài của Đèn

Hình dáng của đèn cần đơn giản, khó bám bụi, dễ lau chùi.
Không nên sử dụng đèn lưới thông thường mà thay vào đó nên sử dụng đèn kín có nắp cách nhiệt để ngăn chặn bụi và giảm chói.

Lắp Đèn trên trần

Đèn trong phòng mổ nên được lắp đặt trên trần thay vì treo xuống.
Mối liên kết giữa đèn và trần phải được bảo đảm kín đáo để tránh vi khuẩn hoặc bụi xâm nhập qua khe hở.

Thiết bị chiếu sáng cần được lắp đặt hoàn toàn vào trần trong quá trình thi công. Đồng thời, cần đảm bảo kết cấu của vật cố định dễ làm sạch và thuận tiện cho việc thay thế và bảo trì dưới trần.
Quá trình lựa chọn và lắp đặt các thiết bị chiếu sáng này không chỉ đảm bảo tính hiệu quả trong công tác phẫu thuật mà còn đóng góp vào việc duy trì một môi trường làm việc an toàn và sạch sẽ trong phòng mổ.

Để đảm bảo sự đồng nhất của ánh sáng chung trong phòng mổ, cần có sự phối hợp chặt chẽ với các chuyên gia kiến trúc và thiết bị, tránh tình trạng lỗ thoát khí và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến chất lượng ánh sáng. Để đạt được độ rọi tiêu chuẩn, ánh sáng chung trong phòng mổ nên áp dụng hệ thống điều khiển có khả năng điều chỉnh độ sáng.

Dùng Đèn LED phòng sạch có chức năng thanh lọc

Bên cạnh đó, do đặc tính đặc biệt của môi trường trong phòng mổ bệnh viện, việc lựa chọn đèn LED Panel phòng sạch với các tính năng như khả năng khử trùng và lọc không khí là một quyết định thông minh. Đặc biệt, loại đèn này được trang bị một lớp vật liệu xúc tác quang nano trên bề mặt, dưới tác động của ánh sáng, tạo ra phản ứng quang xúc tác tương tự như trong quang hợp, tạo ra các nhóm hydroxyl tự do và oxy hoạt tính có khả năng oxy hóa mạnh.

Với khả năng oxy hóa nhẹ, đèn LED có thể oxy hóa và phân hủy các hợp chất hữu cơ và vô cơ khác nhau, đồng thời có thể phá hủy màng tế bào của vi khuẩn và làm đặc chất protein của virus. Nó cũng có khả năng phân hủy chất ô nhiễm hữu cơ thành nước không ô nhiễm và carbon dioxide. Với các chức năng như khử trùng, khử mùi, chống nấm mốc, chống bám bẩn, tự làm sạch và lọc không khí, đèn LED Panel không chỉ là lựa chọn chiếu sáng mà còn đóng góp vào môi trường làm việc sạch sẽ và an toàn trong phòng mổ.

Xem thêm: Tiêu chuẩn chiếu sáng bệnh viện

4. Đèn chiếu sáng cho bàn mổ trong phòng mổ

Bàn mổ đóng vai trò trung tâm và tâm điểm của phòng mổ, và vì vậy, đèn chiếu sáng cho bàn mổ đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong hệ thống chiếu sáng của phòng mổ. Thường sử dụng đèn mổ không bóng với gương soi nhiều mặt, các đèn này thường được trang bị trong phòng mổ để đảm bảo ánh sáng chính xác và hiệu quả trong quá trình mổ.

Trong phòng mổ, đèn chiếu sáng cho bàn mổ thường có thiết kế đặc biệt với đĩa lớn, treo trên trần phía trên bàn mổ và có khả năng di chuyển linh hoạt theo chiều ngang và chiều dọc khi cần thiết. Điều này mang lại nhiều ưu điểm, bao gồm độ rọi cao và hiệu ứng chiếu sáng không gây hắt bóng, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phẫu thuật trong phòng mổ.

Trong phòng mổ sạch, nhờ sự kết hợp của các biện pháp lọc không khí theo dòng chảy tầng và áp suất dương, cổng cấp khí thường được đặt ở phía trên trần trên bàn mổ. Khu vực phẫu thuật thường sử dụng một trần nhỏ để gắn đèn không hắt bóng. Đối với việc kết hợp với đui đèn có cấu trúc treo gimbal và nhiều đầu cố định trên trần, nhiều đui đèn nhỏ sẽ được kết hợp thành đèn phẫu thuật thông qua các thanh kết nối. Mỗi thanh kết nối có khả năng điều chỉnh linh hoạt 360 ° theo chiều ngang và dọc và có thể được cố định ở bất kỳ vị trí mong muốn. Vị trí lắp đặt cần được điều chỉnh một cách chính xác, đặc biệt là phải phối hợp với cửa cấp gió và các thiết bị cố định khác.

Yêu cầu về chiếu sáng cho bề mặt phẫu thuật khi sử dụng đèn không hắt bóng trong các ca phẫu thuật khác nhau rất đa dạng. Hầu hết chúng yêu cầu độ rọi nằm trong khoảng từ 2×10^4 đến 1×10^5 lux. Ví dụ, trong phẫu thuật lồng ngực, yêu cầu độ rọi cao nhất có thể đạt từ 6×10^4 đến 1×10^5 lux, trong khi phẫu thuật nha khoa chỉ đòi hỏi khoảng 10.000 lux.

5. Những yêu cầu khi lựa chọn nguồn sáng đèn phẫu thuật

Khi lựa chọn nguồn sáng cho đèn phẫu thuật, có những yêu cầu quan trọng sau:

Nhiệt độ màu

Nhiệt độ màu của nguồn sáng cần phải là màu trung gian (trắng), không nên sử dụng nhiệt độ màu cao (có hơi màu xanh) hoặc nhiệt độ màu thấp (có hơi màu đỏ). Nó nên nằm trong khoảng 3500-6700K để đảm bảo mô của con người có thể hiển thị màu sắc một cách trung thực.

Chỉ số hoàn màu

Chỉ số hoàn màu của nguồn sáng cần phải gần với ánh sáng tự nhiên (CRI = 100), giúp bác sĩ phân biệt rõ tình trạng thực tế của các mô và cơ quan khác nhau. Điều này quan trọng để đưa ra phán đoán chính xác về vị trí phẫu thuật và xác định liệu có bệnh lý hay không.

Nghiêm cấm hiệu ứng kính hiển vi

Việc tránh hiệu ứng kính hiển vi của nguồn sáng là quan trọng, đặc biệt là trong môi trường phẫu thuật, nơi mà bác sĩ và phụ tá thường làm việc ở cường độ cao trong thời gian dài. Hiệu ứng này có thể gây mỏi thị lực, tạo ra tình trạng ảo giác và mang lại hậu quả không mong muốn.

Tuổi thọ của nguồn sáng

Nguồn sáng hoạt động nên có tuổi thọ lâu dài để đảm bảo hiệu suất ổn định và giảm thiểu công việc bảo trì thường xuyên.

6. Một số ưu điểm của đèn phẫu thuật sử dụng nguồn sáng LED

Các đèn phẫu thuật sử dụng nguồn sáng LED mang lại nhiều ưu điểm như sau:

Nguồn sáng lạnh

Đèn LED tạo ra nguồn sáng lạnh, gần như không tăng nhiệt độ trong quá trình điều trị phẫu thuật. Điều này giúp bác sĩ và bệnh nhân tránh khỏi cảm giác khó chịu, đồng thời nguy cơ mất nước do chiếu xạ nguồn sáng truyền thống cũng được giảm thiểu.

Ánh sáng trắng lạnh và chất lượng ánh sáng cao

Sử dụng ánh sáng trắng lạnh với nhiệt độ màu hơn 4300K, gần nhất với ánh sáng tự nhiên. Chất lượng ánh sáng cao với chỉ số hoàn màu (CRI) trên 95 giúp bác sĩ phẫu thuật có khả năng đưa ra phán đoán chính xác hơn trong quá trình phẫu thuật.

Điều chỉnh nhiệt độ màu và ánh sáng trộn lẫn

Nhiệt độ màu có thể điều chỉnh, và ánh sáng có thể được trộn lẫn thông qua hệ thống điều khiển và chip, giúp tối ưu hóa hiệu suất màu sắc và hình ảnh. Điều này giúp giảm mệt mỏi thị giác của bác sĩ, tăng cường khả năng phân biệt giữa các mô trong quá trình phẫu thuật.

Chống va đập và tiết kiệm năng lượng

Đèn LED có khả năng chống va đập, không dễ vỡ, và chúng có thể tái chế. Đồng thời, chúng không chứa thủy ngân, là sản phẩm thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng.

Tuổi thọ cao

Đèn LED có tuổi thọ lên đến 50000 giờ sử dụng, đảm bảo sự ổn định và tiết kiệm năng lượng điện trong thời gian dài.

7. Chiếu sáng cho quá trình xem phim chụp

Khi cần thiết, máy xem phim X-quang thường được lắp đặt trong phòng mổ để hỗ trợ quá trình phẫu thuật. Vì mục đích duy trì sự sạch sẽ, tiết kiệm không gian, và thuận tiện cho việc quan sát, máy xem phim chụp thường được đặt ở phía đối diện của bác sĩ phẫu thuật.

Số lượng đèn trong phòng mổ có thể được cân nhắc tùy thuộc vào quy mô, loại phòng mổ và sự thống nhất với nhân viên y tế chuyên môn, thường là nhiều hơn 3-5 đèn (bao gồm kẹp phim chẩn đoán và tiêu chuẩn đối chiếu phim cùng một lúc). Nếu tính cả số lượng máy xem phim treo tường, chiều cao chủ yếu được thiết lập trong khoảng 400-600mm. Khi xem xét vị trí để quan sát trong phòng mổ, chiều cao lắp đặt của máy xem phim có thể nằm ở khoảng +1300-1400mm tính từ mép dưới sàn nhà.

Độ sáng của máy xem phim y tế đóng một vai trò quan trọng đối với chất lượng chẩn đoán của phim X-quang. Máy xem phim có độ sáng thấp có thể gây cản trở việc quan sát hình ảnh mật độ mà phim ghi lại, dẫn đến chẩn đoán không chính xác hoặc nhầm lẫn. Do đó, độ sáng cao nhất tại trung tâm của máy xem phim không nên thấp hơn 4200 cd/m2 (1 nit = 1 cd/m2), và sự chênh lệch độ sáng giữa các vùng quan sát không nên vượt quá 15%. Khi cần độ sáng cực cao (để quan sát phim X-quang có mật độ quang học cao), nên sử dụng đèn có công suất lớn trong hộp đèn.

Người xem phim y tế trong phòng mổ nên áp dụng các biện pháp kiểm soát độ mờ liên tục (bao gồm cả nguồn sáng và ánh sáng mạnh) vì 2 lý do chính:

Khoa phẫu thuật của các bệnh viện đa khoa thường thực hiện nhiều loại thao tác khác nhau. Sử dụng máy xem phim cho phép điều chỉnh độ sáng để đọc phim X-quang có mật độ quang học khác nhau, giúp nâng cao khả năng phân biệt chi tiết và chẩn đoán đúng.

Đèn chiếu sáng chung trong phòng phẫu thuật có độ rọi cao và có thể được điều chỉnh độ sáng. Máy xem phim cũng sử dụng điều khiển làm mờ, giúp dễ dàng cân bằng với nguồn sáng bên ngoài trong môi trường đọc. Điều này đảm bảo rằng người xem phim có thể duy trì tình trạng thoải mái và tập trung cao trong quá trình đọc phim. Đồng thời, việc tránh chiếu trực tiếp các nguồn chiếu sáng khác vào người xem phim giúp duy trì hiệu suất tốt nhất trong quá trình đánh giá hình ảnh.

8. Đèn tín hiệu trong phòng mổ

Khi sử dụng các thiết bị y tế hiện đại trong phòng mổ, đèn báo trong phòng mổ ngày càng trở nên quan trọng hơn.

Đèn cửa phẫu thuật

Đèn cửa đang vận hành để báo hiệu rằng hoạt động phẫu thuật đang diễn ra. Có thể sử dụng đèn tín hiệu màu đỏ hoặc cơ sở tín hiệu "đang hoạt động" màu đỏ. Thường đèn cửa được lắp phía trên cửa, bên ngoài lối vào phòng mổ, cách mép dưới khoảng 200-300mm từ khung cửa, thường là đèn treo tường. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chỉ dẫn này phải dễ quan sát rõ từ mọi hướng trong sảnh chờ.

Đèn cửa phòng mổ có thể được trang bị một công tắc điều khiển riêng biệt bên trong, và cần chú ý rằng nó phải được phân biệt rõ ràng với các công tắc đèn khác. Một phương pháp thiết thực là sử dụng cùng một công tắc điều khiển công suất cho cả đèn cửa và đèn không hắt bóng trong phẫu thuật.

Giám sát âm thanh và báo động ánh sáng

Trong những phòng mổ nơi có thể thực hiện phẫu thuật tim, để đảm bảo an toàn của người bệnh trước nguy cơ vi điện giật, máy biến áp cách ly 1:1 cần được lắp đặt và hệ thống CNTT cục bộ được sử dụng để cung cấp điện. Máy biến áp cách ly không thể nối đất lần thứ hai, do đó, khi có sự cố chạm đất lần đầu tiên, dòng điện sự cố chỉ là dòng điện dung nối đất rất nhỏ và không đe dọa tính mạng của người bệnh.

Các báo động âm thanh và ánh sáng có thể được lắp đặt để cảnh báo về các vấn đề trong quá trình phẫu thuật. Các thiết bị này có thể được đặt ở tường đối diện với phẫu thuật viên trong phòng mổ, cách mặt đất khoảng 1,8m. Nhân viên trong phòng có thể tắt báo động âm thanh thông qua công tắc trên hộp điều khiển, nhưng không được phép tắt tín hiệu báo động bằng đèn trước khi loại bỏ sự cố.

Báo cháy âm thanh và ánh sáng

Cần tuân thủ các chỉ dẫn về hệ thống liên kết và báo cháy của toà nhà. Trong trường hợp đám cháy xảy ra trong khu vực phẫu thuật hoặc các khu vực liên quan, có thể đe dọa đến an toàn của phòng phẫu thuật, tín hiệu báo động âm thanh và ánh sáng sẽ được kích hoạt. Nhân viên trong phòng có thể tắt âm thanh báo động, nhưng không được phép tắt tín hiệu báo động bằng đèn trước khi loại bỏ sự cố.

Báo động âm thanh và ánh sáng khi hỏng hóc thiết bị hoặc hệ thống khí y tế

Khi một thiết bị y tế nào đó gặp sự cố, hệ thống sẽ phát ra cảnh báo âm thanh và ánh sáng. Hệ thống này giám sát điều kiện làm việc của bốn thiết bị sản xuất khí và cảnh báo sự cố. Đồng thời, nó cảnh báo áp suất bất thường của hệ thống khí y tế trong phòng phẫu thuật.

Xem thêm: Thiết kế chiếu sáng phòng sạch dược phẩm