Hướng dẫn chọn công suất đèn phù hợp cho phòng sạch

Trong các công trình phòng sạch, đặc biệt là phòng sạch ngành dược phẩm, thực phẩm hay thiết bị y tế, ánh sáng không chỉ đóng vai trò hỗ trợ thao tác mà còn là một phần quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng sản xuất và kiểm soát môi trường.

Tóm tắt

Mối liên hệ giữa công suất và độ sáng (Lux)
Bảng tiêu chuẩn Lux cho từng khu vực trong phòng sạch
Cách tính công suất đèn cho phòng sạch (có ví dụ minh họa)
Các lỗi thường gặp khi chọn công suất đèn phòng sạch
Gợi ý các loại đèn phòng sạch theo từng nhu cầu công suất
Gợi ý giải pháp tư vấn chiếu sáng từ VCR

Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều chủ đầu tư, nhà thầu hoặc thậm chí cả kỹ sư thiết kế chọn công suất đèn theo kinh nghiệm cảm tính, dẫn đến những hệ quả như:

Dư sáng gây chói mắt, tốn điện, nóng phòng làm tăng tải hệ thống HVAC
Thiếu sáng khiến thao tác thiếu chính xác, ảnh hưởng chất lượng sản phẩm
Bố trí đèn sai khiến không đạt tiêu chuẩn Lux theo GMP - ISO 14644

Việc lựa chọn đúng công suất đèn chiếu sáng không chỉ giúp phòng sạch đạt chuẩn, mà còn tối ưu hóa chi phí đầu tư – tiết kiệm điện năng – và dễ dàng trong khâu nghiệm thu, vận hành.

Trong bài viết này, Đèn phòng sạch VCR sẽ hướng dẫn bạn cách chọn công suất đèn phù hợp cho phòng sạch nhé!

Đèn phòng sạch là gì?

Mối liên hệ giữa công suất và độ sáng (Lux)

Watt không phải là độ sáng – muốn sáng đúng, phải hiểu cả hiệu suất đèn

Rất nhiều người khi chọn đèn cho phòng sạch thường chỉ quan tâm đến công suất (Watt), ví dụ: "Cần đèn 36W, 48W hay 60W?", mà không để ý đến yếu tố quan trọng hơn: độ sáng thực tế mà đèn phát ra – được đo bằng Lux.

Hiểu đúng 3 khái niệm quan trọng trong chiếu sáng:

Watt (W): Công suất tiêu thụ điện của đèn
Lumen (lm): Tổng lượng ánh sáng phát ra từ đèn
Lux (lx): Lượng ánh sáng rơi trên 1 m² bề mặt

1 Lux = 1 Lumen/m²

Mối liên hệ giữa công suất và độ sáng

Ví dụ: Hai chiếc đèn cùng công suất 36W:

Loại 1: hiệu suất 70 lm/W → 2.520 lumen
Loại 2: hiệu suất 120 lm/W → 4.320 lumen

Cùng 36W nhưng độ sáng khác nhau gấp gần 2 lần!

Nếu không để ý hiệu suất, bạn sẽ phải mua thêm đèn – tốn điện – chi phí gấp đôi mà vẫn không đủ sáng. Vì vậy, khi chọn công suất đèn cho phòng sạch, bạn cần xem xét song song:

Công suất tiêu thụ (Watt)
Hiệu suất phát sáng (lm/W)
Tiêu chuẩn độ sáng cần đạt (Lux)

Kết hợp 3 yếu tố này mới tính được số lượng đèn và loại đèn phù hợp, đảm bảo vừa đủ sáng – không chói – không lãng phí điện năng.

Tiêu chuẩn ánh sáng cho phòng sạch dược phẩm ISO 14644

Bảng tiêu chuẩn Lux cho từng khu vực trong phòng sạch

Mỗi khu vực cần một mức độ chiếu sáng khác nhau – không thể dùng chung một chuẩn cho tất cả

Trong phòng sạch, ánh sáng cần được thiết kế dựa trên chức năng của từng khu vực, tránh tình trạng “chỗ quá sáng, chỗ lại tối” gây mỏi mắt, thao tác sai lệch hoặc không đạt yêu cầu kiểm định.

Dưới đây là bảng tiêu chuẩn Lux tham khảo, được sử dụng phổ biến trong các nhà máy dược phẩm, mỹ phẩm và thiết bị y tế (dựa theo GMP WHO, ISO 14644 và kinh nghiệm thực tế thi công):

Khu vực	Tiêu chuẩn Lux	Ghi chú
Phòng sản xuất chính	300 – 500 Lux	Khu vực thao tác thường xuyên, yêu cầu ánh sáng đều
Phòng pha chế – chiết rót – đóng gói	500 – 750 Lux	Cần ánh sáng cao để đảm bảo độ chính xác trong thao tác
Phòng cân mẫu	≥ 750 Lux	Yêu cầu cao về độ sáng để nhìn rõ trọng lượng, tránh sai lệch
Hành lang – khu vực chung	150 – 250 Lux	Chỉ cần đủ để di chuyển an toàn, không cần chiếu sáng mạnh
Phòng thay đồ – airlock	200 – 300 Lux	Chiếu sáng vừa phải, chống chói – không gây bóng đổ
Kho nguyên vật liệu – bao bì	200 – 300 Lux	Đảm bảo đủ sáng khi lấy hàng, kiểm tra tem nhãn
Phòng QC – kiểm nghiệm	500 – 750 Lux	Cần ánh sáng trung thực, không chói, không nhấp nháy

Lưu ý: Đây là mức sáng trên bề mặt làm việc (Lux) – không phải số Watt đèn. Để tính được công suất phù hợp, cần biết diện tích phòng, hiệu suất đèn và bố trí điểm lắp.
Bảng tiêu chuẩn Lux cho từng khu vực trong phòng sạch

Cách tính công suất đèn cho phòng sạch (có ví dụ minh họa)

Việc tính toán công suất đèn cần dựa trên diện tích phòng, độ sáng yêu cầu (Lux) và quang thông của đèn (Lumen). Đây là cách làm chuyên nghiệp đang được nhiều nhà máy dược, mỹ phẩm áp dụng.

Công thức tính số lượng đèn cần dùng:

Số lượng đèn = (Lux x Diện tích phòng) / Quang thông 1 đèn (Lumen)

Trong đó:

Lux: độ rọi yêu cầu theo khu vực (xem bảng ở phần trước)
Diện tích: tính theo m²
Quang thông 1 đèn = Công suất x hiệu suất (lm/W)

Ví dụ: Một phòng sản xuất dược phẩm có diện tích 24 m², yêu cầu độ sáng 500 Lux, sử dụng đèn LED panel 36W, hiệu suất 120 lm/W (tức ~4.320 lumen/đèn).

Áp dụng công thức:

Số lượng đèn = (500 Lux x 24 m²) / 4.320 lm
Số lượng đèn ≈ 2.77 đèn

Làm tròn tính ra cần 03 đèn LED panel 36W, bố trí đều ánh sáng theo layout.

Lưu ý khi tính toán:

Nên cộng thêm 10–15% hệ số tổn thất ánh sáng do phản xạ tường, bụi, góc chết
Phòng cao trần hoặc có thiết bị che khuất → cần điều chỉnh vị trí và công suất đèn
Không nên chỉ dựa vào Watt – hãy tính theo Lux và hiệu suất đèn thực tế

Thế nào là độ rọi? Tiêu chuẩn về độ rọi trong chiếu sáng phòng sạch

Các lỗi thường gặp khi chọn công suất đèn phòng sạch

Việc lựa chọn công suất đèn tưởng chừng đơn giản, nhưng lại thường xuyên mắc lỗi trong thực tế. Dưới đây là những sai lầm phổ biến mà nhiều đơn vị thiết kế – thi công phòng sạch gặp phải:

1. Chọn công suất theo cảm tính, không tính Lux

Dựa vào kinh nghiệm “truyền miệng” hoặc công trình cũ mà áp dụng cho công trình mới
Không tính toán theo diện tích, độ cao trần hoặc tính chất từng khu vực
Dẫn đến: phòng sản xuất bị tối – phòng kho lại sáng quá mức

2. Dùng công suất lớn nhưng hiệu suất thấp

Chọn đèn 48W, 60W... nhưng là loại hiệu suất 70–80 lm/W
Tốn điện nhưng ánh sáng yếu → phải lắp nhiều → lãng phí gấp đôi

3. Bố trí đèn sai vị trí – tạo điểm tối, chói hoặc loang sáng

Không tính khoảng cách hợp lý giữa các đèn
Ánh sáng không đều → chỗ quá sáng, chỗ quá tối → ảnh hưởng thao tác
Gây khó khăn trong quá trình kiểm định, chụp ảnh, quan sát sản phẩm

4. Không tính tổn thất ánh sáng theo thời gian

Bỏ qua yếu tố như bụi bám đèn, tuổi thọ LED giảm dần

Sau vài tháng sử dụng, ánh sáng yếu dần → không đạt Lux như ban đầu

5. Không phân biệt nhu cầu giữa các khu vực

Dùng cùng một loại đèn cho tất cả các khu: sản xuất, airloc, hành lang, phòng cân
Gây dư sáng ở nơi không cần thiết và thiếu sáng ở nơi quan trọng

Tóm lại:

Chọn đèn phòng sạch không thể “mạnh tay là đủ”. Phải hiểu đúng yêu cầu
Lux – hiệu suất đèn – và bố trí hợp lý thì mới đạt hiệu quả thật sự.

Gợi ý các loại đèn phòng sạch theo từng nhu cầu công suất

Dưới đây là danh sách các mẫu đèn phòng sạch phổ biến tại VCR, được thiết kế theo chuẩn IP65 – kín khí – hiệu suất cao – phù hợp với nhiều không gian trong nhà máy dược, mỹ phẩm, thực phẩm hoặc phòng thí nghiệm.

Loại đèn	Công suất (W)	Hiệu suất (lm/W)	Ứng dụng phù hợp
Đèn LED panel 600x600	36W – 48W	~110–130 lm/W	Phòng sản xuất chính, phòng QC, phòng chiết rót
Đèn LED panel 300x1200	36W – 54W	~120–130 lm/W	Hành lang, khu thao tác dài, phòng cân mẫu
Đèn lắp nổi kín khí IP65	18W – 40W	~100–120 lm/W	Trần bê tông, phòng cải tạo, airlock, kho, phòng thay đồ
Đèn cảm biến tiết kiệm năng lượng	18W – 36W	~100–110 lm/W	Phòng thay đồ, hành lang ít sử dụng, kho phụ
Đèn khẩn cấp (emergency light)	5W – 15W (pin)	-	Chiếu sáng khi mất điện – bắt buộc trong khu GMP – ISO

Lưu ý khi lựa chọn:

Ưu tiên chọn đèn có hiệu suất cao (≥ 110 lm/W) để giảm số lượng đèn – tiết kiệm điện
Với trần panel: nên dùng đèn dạng panel hoặc khung lắp chìm có gioăng
Với trần bê tông: dùng đèn lắp nổi IP65 để dễ thi công, không khoét trần
Khu có thao tác chính xác (phòng cân, kiểm nghiệm): chọn đèn có CRI ≥ 80, ánh sáng trắng 6500K

Gợi ý giải pháp tư vấn chiếu sáng từ VCR

Khi thiết kế hệ thống chiếu sáng cho phòng sạch, chỉ chọn đúng loại đèn là chưa đủ. Do đó, VCR luôn cam kết đồng hành cùng khách hàng từ khâu tư vấn – tính toán Lux – bố trí ánh sáng – đến hỗ trợ nghiệm thu, giúp quá trình thi công và vận hành trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Không chỉ bán đèn – VCR cung cấp cả giải pháp chiếu sáng đạt chuẩn GMP/ISO

VCR hỗ trợ những gì?