Trong bối cảnh đa dạng của các thông số ánh sáng như quang thông, độ sáng, chỉ số CRI, nhiệt độ màu và nhiều thông số khác, độ rọi nổi bật như một yếu tố quan trọng.

Hãy cùng Đèn phòng sạch VCR khám phá thế nào là độ rọi và tiêu chuẩn của độ rọi trong chiếu sáng phòng sạch qua bài viết dưới đây nhé.

1. Độ rọi là gì?

Độ rọi là thông số biểu hiện quang thông trên một đơn vị diện tích của bề mặt chiếu sáng. Hiểu một cách đơn giản, độ rọi là lượng ánh sáng chiếu xuống một bề mặt cụ thể. Theo nguyên lý nghịch đảo bình phương, khi khoảng cách từ nguồn ánh sáng đến bề mặt tăng gấp đôi, mật độ ánh sáng trên bề mặt giảm đi 25%.

Trong tiếng Anh, độ rọi được gọi là illuminance và được ký hiệu là Lux (Lx). Đây là một chỉ số quan trọng được sử dụng để đánh giá mức độ chiếu sáng hiện tại trên một diện tích cụ thể và có ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm ánh sáng trong môi trường chiếu sáng.

Thế nào là độ rọi
Thế nào là độ rọi?

2. Độ rọi tiêu chuẩn

Tiêu chuẩn độ rọi ánh sáng tự nhiên

  • Từ 32.000 đến 100.000 Lux (Lx): Tương ứng với độ rọi trung bình của ánh sáng mặt trời trong suốt ngày.
  • Từ 10.000 đến 25.000 Lux (Lx): Tương ứng với độ rọi của ánh sáng ban ngày, không phải là ánh sáng trực tiếp từ mặt trời.
  • 1.000 Lux (Lx): Tương ứng với độ rọi ánh sáng trong các điều kiện u ám hoặc độ rọi ánh sáng trong ngày mờ.
  • 400 Lux (Lx): Tương ứng với độ rọi ánh sáng vào thời điểm hoàng hôn hoặc bình minh.
  • Từ 320 đến 500 Lux (Lx): Tương ứng với độ rọi ánh sáng trong các môi trường văn phòng.
  • 1 Lux (Lx): Tương ứng với độ rọi ánh sáng phản chiếu từ mặt trăng.
    0.00005 Lux: Tương ứng với độ rọi ánh sáng từ những ngôi sao trên bầu trời.

Trong dân dụng tiêu chuẩn độ rọi như thế nào?

Tiêu chuẩn độ rọi trong nhà ở

STT

Không gian chức năng

Độ rọi (Lux)

Độ đồng đều

Chỉ số hoàn màu

Mật độ công suất (W/m2)

Giới hạn chỉ số chói lóa

1

Phòng khách

≥300

0.7

≥80

≤13

19

2

Phòng ngủ

≥300

0.7

≥80

≤8

19

3

Phòng bếp

≥300

0.7

≥80

≤13

22

4

Hàng lang, ban công

≥300

0.5

≥60

≤7

20

5

Tầng hầm, khu để xe

≥300

0.5

≥60

≤7

16

Tiêu chuẩn độ rọi ở trong văn phòng làm việc

STT

Không gian chức năng

Độ rọi (Lux)

1

Văn phòng làm việc

>400

2

Sảnh chờ

200

3

Nhà bảo vệ

200

4

Hành lang, Cầu thang

100

5

Thang máy

150

Tiêu chuẩn chiếu sáng học đường

STT

Không gian chức năng

Độ rọi (Lux)

Độ đồng đều

Chỉ số hoàn màu

Mật độ công suất (W/m2)

Giới hạn chỉ số chói lóa

1

Phòng học

≥300

0.7

≥80

≤13

19

2

Phòng ngủ

≥300

0.7

≥80

≤13

19

3

Phòng bếp

≥500

0.7

≥80

≤13

19

4

Hàng lang, ban công

≥300

-

≥60

≤13

19

5

Tầng hầm, khu để xe

≥100

-

≥60

≤8

19

3. Cách tính độ rọi như thế nào?

Công thức tính

Công thức tính độ rọiVí dụ: Trong một phòng sạch, có sử dụng tổng cộng 4 đèn LED Panel 600x600, mỗi đèn có công suất là 48W, quang thông là 3.500 lumen (73Lm/W) và diện tích chiếu sáng là 40m2. Khi đó, Độ rọi của phòng sẽ được tính bằng công thức: (48W x 73Lm/W x 4) / 40 = 350 Lumen/m2.

Phương pháp đo

Phương pháp đo độ rọi theo TCVN 5176:1990 Chiếu sáng nhân tạo đưa ra các hướng dẫn cụ thể về việc đo lường này. Dưới đây là quy trình và các yêu cầu liên quan:

Thiết bị đo

Sử dụng thiết bị đo chuyên dụng như Luxmet (sai số <10%). Máy đo cần có độ nhạy phổ phù hợp với quang phổ của nguồn sáng cần đo.

Tiến hành đo

  • Kiểm định thiết bị đo: Đảm bảo thiết bị đo được kiểm định trước khi thực hiện đo.
  • Chuẩn bị không gian: Lựa chọn ít nhất 5 điểm đo, vẽ sơ đồ độ rọi để ghi kết quả một cách chính xác.
  • Điểm đo: Lựa chọn điểm ở trung tâm phòng hoặc tường, dưới đèn, giữa các nguồn ánh sáng.
  • Vệ sinh và chuẩn bị: Đảm bảo không gian làm việc sạch sẽ. Đối với đèn, vệ sinh bóng đèn và dọn dẹp không gian xung quanh.

Phương pháp tiến hành đo độ rọi

  • Thời điểm đo: Đo vào buổi tối để đảm bảo tỉ số độ rọi giữa nguồn sáng tự nhiên và đèn là thấp (< 0,1).
  • Điều kiện phân tán: Đảm bảo tỉ số độ rọi tự nhiên và đèn > 0,1 Lux trong không gian phân tán người.
  • Phép đo: Thực hiện ít nhất 4 phép đo theo phương thẳng đứng và các mặt phẳng vuông góc.

Các điều kiện tuân thủ

  • Tránh bóng người: Không để bóng người in lên cảm biến của thiết bị đo.
  • Bố trí thiết bị đo: Đảm bảo các thiết bị đo được bố trí ở trạng thái làm việc.
  • An toàn từ nhiễm từ: Tránh đặt máy đo gần các nguồn nhiễm từ cao.
  • Kiểm tra điện áp: Kiểm tra giá trị điện áp trước và sau khi đo để đảm bảo độ chính xác của kết quả.

Tính kết quả đo theo công thức

Sau khi đã thu thập các thông số chúng ta có thể tính độ rọi theo công thức sau:

E = Ed x Udd : Udd – K (Udd – Utb)

Trong đó:

  • E: giá trị độ rọi thực tế (lux)
  • Ed: giá trị độ rọi vừa đo được.
  • K: hệ số độ rọi.
  • Udd: điện áp dưới danh định (Vôn)

4. Mối quan hệ giữa độ rọi với những thông số khác

Độ rọi và quang thông

Độ rọi và quang thông là hai thông số quan trọng liên quan đến ánh sáng, nhưng chúng có những đặc điểm khác nhau:

  • Quang thông: là thước đo cho công suất bức xạ ánh sáng, thông báo về mức độ sáng của đèn.
  • Độ rọi: biểu hiện quang thông trên một đơn vị diện tích, thể hiện mức độ ánh sáng chiếu sáng trên bề mặt cụ thể.

Ví dụ:
Khi có 3.300 lumen được tập trung trong diện tích 1m2, độ rọi là 3.300 lux (lx). Nếu cùng 3.300 lumen được chiếu sáng trên diện tích lớn hơn, ví dụ 10m2, độ rọi sẽ giảm xuống chỉ còn 330 lx. Điều này thể hiện rằng để duy trì cùng một giá trị độ rọi trên diện tích rộng hơn, cần có lượng lumen lớn hơn hoặc sử dụng nhiều đèn hơn.

Như vậy, quang thông và độ rọi là hai khía cạnh quan trọng khi đánh giá và lựa chọn hệ thống chiếu sáng, đặc biệt khi áp dụng chúng vào các không gian với diện tích khác nhau.

Mối quan hệ giữa quang thông và độ rọi
Mối quan hệ giữa quang thông và độ rọi

Độ rọi và công suất

Độ rọi là một đơn vị phụ thuộc, không đo trực tiếp năng lượng ánh sáng mà thay vào đó đo lường mức độ cảm nhận ánh sáng bởi mắt người. Do đó, hệ số chuyển đổi của độ rọi sẽ thay đổi tùy thuộc vào bước sóng hoặc nhiệt độ màu của nguồn ánh sáng.

Ví dụ: với bước sóng là 555nm, tương ứng với khoảng trung gian của quang phổ, thì 1 lux sẽ tương đương với 1.46 mW/m².

5. Độ rọi trong chiếu sáng phòng sạch

Với hầu hết các hoạt động trong phòng sạch đều đặt ra yêu cầu cao, không gian của phòng sạch thường kín, điều này đặt ra nhu cầu về độ chiếu sáng cao.

Các phương pháp chiếu sáng trong phòng sạch khi không có nguồn sáng tự nhiên bao gồm:

Chiếu sáng chung

Ánh sáng được phân phối để chiếu sáng toàn bộ khu vực cần ánh sáng, không xét đến các yêu cầu đặc biệt của chiếu sáng cục bộ.

Chiếu sáng cục bộ

Ánh sáng được điều chỉnh để tăng độ rọi tại một khu vực cụ thể được xác định, chẳng hạn như khu vực làm việc. Tuy nhiên, thường không sử dụng chiếu sáng cục bộ một cách độc lập trong không gian chiếu sáng bên trong.

Ánh sáng hỗn hợp

Đây là một phương pháp kết hợp, nghĩa là độ rọi trên bề mặt làm việc bao gồm cả chiếu sáng chung và chiếu sáng cục bộ. Trong đó, độ rọi của chiếu sáng chung thường chiếm từ 10% đến 15% tổng độ rọi.

Với đặc tính riêng biệt của không gian làm việc trong phòng sạch, việc lựa chọn và kết hợp các phương pháp chiếu sáng trên giúp đảm bảo độ rọi phù hợp và hiệu quả trong môi trường đòi hỏi sự chú ý đặc biệt đến chi tiết.

Độ rọi trong chiếu sáng phòng sạch
Độ rọi trong chiếu sáng phòng sạch

6. Tiêu chuẩn độ rọi trong phòng sạch

Theo kết quả khảo sát thực hiện bởi nhóm biên soạn "Quy tắc thiết kế nhà xưởng sạch" của Trung Quốc, độ rọi tối thiểu được xem xét là phù hợp cho các công trình đã được xác định, và kết quả thường cao hơn một chút so với mức 150 lux. Do đó, mức độ sáng tối thiểu nên được thiết lập ở mức 150 lux, mặc dù hiệu suất làm việc có thể cao hơn khi đạt 300 lux.

Dựa trên nhiều bài kiểm tra nghiệm, có nhận thức rằng việc đạt giá trị độ rọi tối thiểu là 200 lux trở lên sẽ khó khăn hơn. Thực tế, mức 150 lux đã cung cấp một mức độ sáng tốt, đặc biệt là khi độ rọi trung bình là rất cao. Việc sử dụng độ rọi trung bình trong khu vực làm việc ít có ý nghĩa, vì có một số điểm dưới 150 lux không phù hợp cho các công việc.

Tùy thuộc vào yêu cầu chính xác của từng loại nhà máy, đặc biệt là trong ngành thực phẩm, việc giảm độ rọi tối thiểu xuống 150 lux được coi là hợp lý. Mỗi ngành có những đặc điểm riêng về yêu cầu độ sáng trong phòng sạch.

Trên đây là một số kiến thức về tiêu chuẩn độ rọi trong phòng sạch, hy vọng giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về cách ánh sáng được kiểm soát trong không gian làm việc, đặc biệt là trong môi trường như phòng sạch.

Xem thêm:

Thiết kế chiếu sáng phòng sạch dược phẩm

Tiêu chuẩn chiếu sáng bệnh viện

Tiêu chuẩn ánh sáng trong sản xuất